Projektif Testler

Projektif Test Ne Demektir?

Projektif testlerin ismi, projekte etmekten, yani yansıtmaktan gelir. Aslında bu uygulamaların doğru
doğru ya da yanlış cevapları varmış izlenimini uyandıran “test” kelimesiyle tarif edilmeleri alışılagelmişse de, doğrusu bu uygulamaları “değerlendirme” olarak adlandırmak olacaktır. Zira bu değerlendirmelerde doğru ya da yanlış cevap diye bir şey sözkonusu değildir.

Psikolojinin en sık kullanılan ama bir o kadar karmaşık “yansıtma” kavramını basitleştirerek tanımlarsak, kişinin kendi istek, arzu ve çatışmalarını diğer insanların ya da dış dünyanın istek, arzu ve çatışmalarıymışcasına kurgulamasıdır. Böylelikle kişi tam olarak bilincinde olmadığı bu özelliklerini konuşabilir hale gelir. Projektif değerlendirmelerde, objektif test ve değerlendirmelerin aksine, kişinin herhangi bir konuda doğrudan fikirlerini sormak ya da araştırmak yerine, ona belirsiz bir takım “uyaranlar” verilir. Uyaran olarak adlandırılan bazen bir resim, bazen bir çizimdir. Belirsiz bu durum karşısında kişinin tepkileri sayesinde dolaylı olarak kişiliğiyle, duygu ve düşünce yapısıyla ilgili bilgi edinilir.

Projektif Testleri Kimler Uygulayabilir?

Projektif Testleri psikologlar uygular ve yorumlar. Lisans mezunu psikologların testleri uygulama ve yorumlamasında ülkemizde yasal bir engel yoksa da, testi uygulayanın tercihen klinisyen olması, yani klinik psikoloji yüksek lisansını yapmış olması, test sonuçlarının güvenirliği açısından avantajlı olacaktır.

Bunun haricinde testi uygulayan kişinin kapsamlı bir eğitimle uygun bir sertifikasyon ve hatta süpervizyon sürecinden geçmiş olması da çok önemlidir. Maalesef ülkemizde psikoloji eğitimleri yeterince kontrol edilmediği için, alanda yeterince yetkin olmayan kişiler terapi ve test eğitimleri açabilmekte, bu eğitimler ise süpervizyon süreciyle takip edilmemektedir. Oysa ki bir testin öğrenilmesi kuramsal bilginin yanısıra, test konusunda uzmanlaşmış bir eğitimcinin süpervizyonundan geçmeyi de kapsamalıdır. Daha önce de vurguladığımız gibi deneyim terapide olduğu gibi test yorumlarında da belirleyici önemde bir faktördür.

Psikoloğum, Nereden Eğitim Alabilirim?

Sitemizde şu anda tüm güvenilir eğitimci ve eğitim merkezlerinin listesi bulunmamaktadır. Ancak projektif testlerle ilgili güvenilir eğitim merkezlerinin başında Projektif Testler Derneği ve Rorschach Derneği gelmektedir. İlk adım olarak bu iki dernekle temasa geçmenizi öneririz.

Psikolojide en çok başvurulan projektif değerlendirmelerin başında Rorschach (Mürekkep Testi) Tematik Algılama Testi ve Cümle Tamamlama testleri gelir. Çizime dayalı “Bir çocuk çiz”, “Bir aile çiz” gibi çizim testleri ve son dönemlerde Peri Masalları Testi de sıklıkla kullanılmaktadır.

Bu değerlendirmelerin bazıları çocuklara yöneliktir. Çocuklarla ilgili değerlendirmelerde projektif uygulamaların bir avantajı karşımıza çıkar: çocuk henüz kendisini ifade etmekte sözel olarak sınırlıdır, bu açıdan resim çizerek, cümle tamamlayarak, hikaye kurgulayarak ve benzeri bahsi geçen değerlendirmeler aracılığıyla kendisini çok daha iyi ifade edebilir.

Projektif değerlendirmeler kişilik analizi ve psikiyatrik tanı koymak için kullanılabileceği gibi, psikolojik araştırmalarda veya terapi sürecinin nasıl gittiğine dair bilgi edinmek için de kullanılabilir. Dolayısıyla danışmanlık için başvurduğunuz uzman sizi daha iyi tanımak için bu testleri uygulamayı isteyebileceği gibi, terapinin ilerleyen aşamalarında da durumuzu değerlendirmek için kullanmak isteyebilir.
Bunun yanısıra danışanlarımız kendilerini daha iyi tanımak için de bir takım projektif değerlendirmelere girmek isteyebilirler.

Projektif değerlendirmelerin bazılarını yaptırmak için illa ki bir psikolojik hastalık sebebiyle başvurmak gerekli değildir. Bazı testlerin ise, etik birtakım ilkelerden dolayı gerçek ve mâkul bir gereksinim olmadıkça uygulanmaları tercih edilmez.

Merkezimizde sık kullanılan projektif değerlendirmeler özellikle bu testler konusunda uzun süre deneyimi olan uzmanlar tarafından uygulanmaktadır. Sizin durumunuza özel olarak hangi projektif değerlendirmelerin yapılmasının uygun olacağı hakkında uzmanlarımızdan bilgi alabilirsiniz.

Projektif Testler Hakkında Sık Sorulan Sorular

Neden Projektif Test?

İlk bakışta doğrudan sormak varken neden dolaylı tekniklere başvuralım diye bir soru akla gelebilir. Bunun sebebi doğrudan sorarak uygulanan testlerde testi uyguladığımız kişi gayet samimi yanıt verecek olsa bile, kişinin kendisinin dahi farkında olmadığı bir takım özelliklerini projektif değerlendirmelerde keşfetme fırsatını yakalamamızdır. Bu sayede terapist kişinin durumunu daha doğru şekilde analiz edebilir ve kişiye en faydalı olacak yöntemi seçebilir.

Projektif değerlendirmeler bu bakımdan terapistler için psikolojik değerlendirmenin önemli bir parçasıdır.

İnternette Rorschach gibi Projektif Testlere ya da bazı çizim testlerinin yorumlarına ulaşabiliyorum, bunlara ne kadar güvenebilirim?

Tek kelimeyle cevap vermemiz gerekirse : HİÇ!

Projektif testleri değerlendirmek yıllar isteyen bir emek işidir. Bu tür testler hazır yazılımlarla ya da bir iki kitap okuyarak yorumlanamaz. Bir psikolog dahi, ancak projektif değerlendirmelerin temel eğitimlerini takiben yıllar süren süpervizyon ve vaka uygulamaları sonrasında projektif testleri uygun şekilde kullanabilmektedir.

Bunun yanısıra projektif değerlendirmelerin anlamlarına dair internette ya da çeşitli bilgi kaynaklarında karşınıza çıkan “kalıp bilgiler” sizi yanlış yönlendirir. Mesela siyah ağırlıklı çizimler illa ki depresiflik demek değildir, ya da mürekkep testinde o ya da bu hayvanı görmeniz, kişiliğinize dair belirli bir anlama gelmez. Bazı kalıp bilgiler bir miktar doğruluk payı taşısa dahi, tek başlarına bu bilgilere dayanarak bir insanın kişilik yapısına ya da psikolojik sorunlarına dair yorum yapılamaz.

Aslına bakılırsa projektif değerlendirmelerde hiçbir bilgi tek başına bir anlama gelmez. Renkler, desenler, stiller veya nesneler tek tek ele alınarak yorumlanmazlar. Burada “resmin bütünü” ve bir çok başka faktör devreye girer. En önemlisi de testler, ister katı bir uygulama protokolü olan objektif testler olsunlar, ister projektif olsunlar, tek başına yeterli bir bilgi vermezler. Onlar sadece değerlendiren bir uzmanın varlığında ve yorumuyla anlam kazanan değerli araçlardır. Her insanın benzersiz olması gibi, her test uygulaması da benzersizdir ve uzmanınız için testin uygulama süreci, testin kendisi kadar değerli bir bilgi kaynağıdır.